Konsultacje z Centrum Transferu Technologii czyli dlaczego warto rozmawiać przed opracowaniem wniosków projektowych | Politechnika Gdańska

Zgodnie z założeniami nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej uczelnie wyższe rzadko mogą ubiegać się o finansowanie projektów badawczych samodzielnie, bez nawiązanego partnerstwa z podmiotem przemysłowym. UE finansując prace badawcze oczekuje, że przyniosą one konkretny efekt np. w postaci wdrożonego produktu, czy usługi oraz realnych przychodów z wdrożenia. Taki stan rzeczy wymusza również na pracownikach naszej Uczelni inne podejście do planowania projektów badawczych.  

Aleksandra Kocińska: Jakie aspekty powinni uwzględnić pracownicy naukowi PG podczas przygotowywania wniosku o finansowanie projektu z elementem komercjalizacji?

Damian Kuźniewski: Oprócz zaplanowania takich prac badawczych, które zakładają znalezienie optymalnego rozwiązania technicznego, równolegle należy planować te prace w kontekście spełnienia oczekiwań rynku i naszego partnera biznesowego. Powinniśmy doprowadzić do tego, aby to rozwiązanie było w pełnym tego słowa znaczeniu gotowe do wdrożenia, czyli spełniało zarówno wymagania techniczne, ale i było bezpieczne w użytkowaniu i stosowaniu oraz miało konkretny efekt ekonomiczny. Często zapominamy o tym, że rozwiązanie musi być również bezpieczne prawnie i nie może naruszać praw innych podmiotów. Jeśli planujemy transfer technologii dodatkową wartością jest ochroniony przedmiot praw własności intelektualnej np. patent na wynalazek.

Agnieszka Krawczyk-Kłos: Istnieją dwie główne ścieżki współpracy naszych pracowników naukowych z biznesem, pierwszy z nich to podwykonawstwo, gdzie badania realizowane są na zlecenie przedsiębiorcy, wówczas to rola kierownika projektu zazwyczaj kończy się po odebraniu wyników badań przez firmę. W drugim przypadku, gdy prace badawcze realizowane są w konsorcjum, kierownik projektu po stronie uczelni nie tylko odpowiada za osiągnięcie rezultatu badawczego, ale i wymaga się od niego dopełnienia wielu zadań administracyjnych. W tej sytuacji szczególnie warto skorzystać z wiedzy i zasobów CTT, ponieważ już na etapie planowania projektu możemy wesprzeć kierownika projektu i naświetlić mu zagadnienia, z którymi będzie musiał się zmierzyć. Pokierujemy również taką osobę/zespół do odpowiedniej jednostki w ramach struktur naszej Uczelni, do której dodatkowo powinien się zgłosić, aby możliwie dobrze przygotować się do realizacji zobowiązań wynikających z zawieranych umów i wymogów konkursowych. Im wcześniej pracownik naukowy włączy do współpracy Zespół Rzeczników Patentowych, Centrum Zarządzania Projektami, czy właśnie CTT, tym projekt będzie lepiej przygotowany.

DK: Nasze wsparcie w procesie komercjalizacji ma nie tylko aspekt formalny i proceduralny: pomagamy pracownikom naukowym przygotowywać umowy, doradzamy jak zarządzać własnością intelektualną w projekcie, jak zatrudniać pracowników, aby skutecznie przenieść prawa majątkowe do rozwiązań badawczych, ale również ustalimy wspólnie plan komercjalizacji rozwiązania, wówczas to CTT zajmuje się negocjacją umowy licencyjnej, czy umowy podziału wyników wytworzonych w ramach projektów konsorcjalnych. Trzeba mieć na uwadze, że aspekty formalne to łatwiejsza strona procesu komercjalizacji, znacznie większym wyzwaniem jest spowodowanie, aby potencjalny klient chciał to rozwiązanie od nas kupić, aby przypisać mu konkretną wartość. Jest to coś, co powinniśmy zacząć świadomie realizować na bardzo wczesnym etapie przygotowywania koncepcji biznesowej.

AK: Jednym z istotnych aspektów jest umiejętność deklarowania realnych wskaźników komercjalizacji, które zostaną osiągnięte w projektach z obowiązkową komercjalizacją. Jak oszacować realną wartość przychodów ze sprzedaży wdrożonego rozwiązania?

DK: Jest to o tyle złożona sprawa, że jeżeli chcemy realnie określić wartość przychodów musimy przewidzieć sytuację rynkową za kilka lat, a to zawsze wymaga przeprowadzenia profesjonalnej analizy sytuacji rynkowej. W tym zakresie naukowcy potrzebują wsparcia i kogoś z kim mogą się zderzyć w swoich poglądach. Zupełnie naturalnym mechanizmem jest to, że przeszacowujemy wartość swojego projektu. Statystycznie 1 na 100 projektów badawczych osiąga komercyjny sukces, w takim rozumieniu, że jego wyniki są skalowalne i zapewniają konkretne przychody. Chcę podkreślić, że w tym procesie kluczowy jest dobór partnera przemysłowego. Powinniśmy od samego początku uwzględniać tylko takie firmy, które mają zdolność do wdrożenia wyników naszych badań i posiadają odpowiedni potencjał do takiego wdrożenia.

AK: Z jakiego rodzaju zagadnieniami powinien się liczyć kierownik projektu w związku z procesem ochrony własności intelektualnej oraz komercjalizacją wyników badań?

AKK: Jednym z elementów przygotowania kompleksowego wniosku o dofinansowanie projektu badawczego jest stworzenie właściwego katalogu kosztów, które są niezbędne do tego, aby do tego wdrożenia doszło. Osobną kategorię stanowią projekty informatyczne, w których ochrona własności przemysłowej nie jest konieczna, ale w większości projektów należy zaplanować skuteczne nabycie praw majątkowych do wyników, jak również skuteczne zabezpieczenia prawa własności intelektualnej poprzez zgłoszenie tego rozwiązania do ochrony. O ile w przypadku zgłoszeń na terenie Polski koszty nie są wielkie, to jeżeli planujemy wdrożenie na rynkach zagranicznych należy przewidzieć znaczne sumy związane z ochroną międzynarodową, która można w zależności od scenariusza wynieść setki tysięcy złotych. W CTT identyfikujemy takie koszty i w tym zakresie wspomagamy kierownika projektu. W razie potrzeby wskażemy też dostępne zewnętrzne i wewnętrzne źródła finansowania, przykładem jest obsługiwany przez CTT program Titanium, w ramach którego można pozyskać środki na pokrycie kosztów związanych z międzynarodową ochroną patentową.

DK: Kolejnym aspektem, który należy zaplanować są koszty związane z zabezpieczeniem prawnym umów. Elementem niezbędnym staje się badanie stanu techniki, które na PG realizowane jest w większości przypadków zasobami własnymi, ale też bardzo kosztowne badanie czystości patentowej, które wykonywane musi być już przez podmioty zewnętrzne.

Warto jak najszybciej dzielić się z nami pomysłem na projekt z potencjałem wdrożeniowym, ponieważ poprzez to, że nasi pracownicy często kontaktują się z przedsiębiorcami i mają styczność z projektami realizowanymi również na innych uczelniach, to są w stanie pomóc nawet poprzez kojarzenie z właściwymi podmiotami, czy innymi osobami które poszukują podobnych rozwiązań. To jest dość ważne, aby jak najwcześniej swoje pomysły walidować i weryfikować, również zderzać się z konstruktywną krytyką, która pozwala na dopracowanie tych rozwiązań pod potrzeby potencjalnych klientów.

AK: Najważniejsze rady dla pracowników naukowych związane z procesem komercjalizacji to … 

DK: Nasze doświadczenia pokazują, że warto monitorować projekty na bieżąco i jeżeli w projektach z obowiązkową komercjalizacją widzimy, że nie będzie szans na skuteczne wdrożenie, takie projekty jak najszybciej należy przerywać. Pozwala to na minimalizowanie strat, jeżeli to ryzyko jest uzasadnione i nie ponosić dalszych kosztów związanych z wdrożeniem. To w kilu przypadkach bardzo dobrze zostało odebrane zarówno przez uczelnię, jak i przez instytucję finansującą.

AKK: Chcę podkreślić w tym miejscu znaczenie umów o zachowaniu poufności (NDA). Znamy bardzo dużo takich przykładów, z opowiadań naszych naukowców, związanych z naruszeniem tajemnicy przez potencjalnego partnera biznesowego. Bardzo często ma to miejsce, gdy pracownik naukowy, nie posiadający jeszcze takiego doświadczenia, sam podejmuje się rozmów i negocjacji z firmą. Przedsiębiorstwa potrafią to wykorzystać i po uzyskaniu informacji, których potrzebują nagle urywa się z nimi wszelki kontakt. Finalnie okazuje się, że firma wykorzystała zdobyte informacje bez wiedzy i zgody pracownika naukowego, np. przy składaniu wniosku o dofinansowanie z innym podmiotem badawczym. Jesteśmy w CTT bardzo mocno na to wyczuleni i kiedy rozpoczynamy rozmowę z firmą, dbamy o to aby została podpisana stosowna umowa o poufności, a także o to aby pracownik naukowy był odpowiednio przygotowany do kolejnych rozmów. Jeżeli istnieje taka potrzeba to angażujemy się, bierzemy czynny udział i wspieramy pracowników naukowych w rozmowach i negocjacjach z przedstawicielami firm.

DK: W tym przypadku dochodzi do pewnego konfliktu, bo z jednej strony powinniśmy jak najszybciej i jak najszerzej konsultować i weryfikować nasz pomysł związany z projektem, po to żeby zdobyć informacje zwrotne od potencjalnych klientów, a z drugiej strony powinniśmy chronić naszą wiedzę. Tutaj trzeba zachowywać się bardzo racjonalnie i przekazując informacje do naszych potencjalnych klientów i partnerów mówić tylko o efektach i o tym jaką zmianę wywołamy u klienta naszą technologią lub które z jego problemów jesteśmy w stanie rozwiązać. Chrońmy jedynie informacje o tym, w jaki sposób szczegółowo dokonamy tego rozwiązania.

Centrum Transferu Technologii zorganizowało serię szkoleń z podstaw zarządzania własnością intelektualną dla pracowników Centrum Zarządzania Projektami. Jeżeli pojawi się potrzeba ze strony pracowników naukowych - zachęcamy do kontaktu, istnieje możliwość organizacji szkolenia dedykowanego.